Elżbieta Augustyniak „Biblioteka w Domu Papiernika”

Biblioteka w Domu Papiernika
W dwóch pomieszczeniach Domu Papiernika znajdują się regały po sufit wypełnione starannie ustawionymi książkami, czasopismami oraz teczki, pudła i szuflady wypełnione różnego rodzaju zbiorami. To tylko część biblioteki Agnieszki i Ryszarda Uljańskich, gromadzonej przez kilkadziesiąt lat. Niezwykle oryginalną, niepowtarzalną w swej zawartości i czarującej atmosferze biblioteką nie zajmuje się zawodowy bibliotekarz. W fascynujący sposób łączy ona cechy biblioteki prywatnej, antykwariatu, składnicy księgarskiej…
Zbiory są kolekcją systematycznie uzupełnianą przez zakupy w księgarniach, antykwariatach, na aukcjach księgarskich, od osób prywatnych. Znaleźć tu można nabytki należące kiedyś do takich bibliofilów jak Janusz Mikołaj Szymański, Janusz Dunin, Zygfryd Gardzielewski czy Andrzej Kempa. Bardzo często książki zdobią wklejone piękne ekslibrisy dawnych właścicieli (osób prywatnych, bibliotek), dedykacje dla nich zamieszczone. Pan Uljański pochyla się nad każdym papierowym dokumentem, którego ktoś chce się pozbyć. Przejmuje np. książki z likwidowanych bibliotek szkolnych, publicznych. Nie wszystkie „przygarnięte” pozycje pozostają w zbiorach na stałe. Dla tych, które nie mieszczą się w kręgu Jego zainteresowań szuka, do skutku, odpowiedniego czytelnika. Książki wędrują do domów opieki, innych bibliotek, rozdawane są w formie nagród, prezentów dla odwiedzających „królestwo papiernika”. Rzadko trafiają na makulaturę.
Tak imponująca kolekcja zgromadzona mogła być tylko przez znawcę sztuki drukarskiej, bibliofila. Poza treścią, liczy się tutaj także uroda zewnętrzna w postaci pięknej oprawy, starannego druku, jakości ilustracji. Zdarza się, że na półkę trafia książka tylko ze względu na jej oprawę introligatorską, albo wklejoną nazwę zakładu sprzed stu lat, który ją wykonał. Jeden interesujący rozdział, indeks czy wykaz, w nieaktualnej książce z czasów socrealizmu, może ocalić ją przed oddaniem na makulaturę. Czasami druk zostaje ze wzglądu na kilka interesujących grafik, które zawiera lub zamieszczone znaki własnościowe poprzednich właścicieli. Przykładowo, niepozorne opowiadania Gotfryda Kellera „Trzej sprawiedliwi grzebieniarze” z 1921r. to jedna z książek, należących niegdyś do Biblioteki przy Kościele św. Wojciecha w Chojnach. Informuje o tym wstawiona pieczątka. Tajemnicze losy, tej nieznanej biblioteki kościelnej z ulicy Rzgowskiej, poznać można ze zgromadzonych przez pana Uljańskiego wiadomości.
Na kilkanaście tysięcy różnego rodzaju materiałów bibliotecznych składają się: książki, czasopisma, kartografia, zbiory ikonograficzne, dokumenty życia społecznego, listy, fotografie, archiwalia…Dla zobrazowania tej różnorodności wymienić można przykładowo: kolekcje oryginalnych ekslibrisów, niskonakładowe druki bibliofilskie, katalogi księgarskie, drukowane programy do seansów filmowych z okresu dwudziestolecia międzywojennego, XIX-wieczne fotografie, karty pocztowe, plakaty, ulotki…
Zakres tematyczny zbiorów obejmuje: drukarstwo, papiernictwo, zagadnienia dotyczące książki i biblioteki, historię, kulturę, sztukę, teatr… Prawie tysiąc pozycji, to wydawnictwa związane z Warszawą (rodzinny sentyment p. Uljańskiego).
Ostatnio podjęte zostały próby skatalogowania biblioteki, a dokładniej mówiąc kontynuacji rozpoczętych wcześniej prac. W tej sprawie z pomocą zapracowanym właścicielom pośpieszyła, pisząca te słowa bibliotekarka-wolontariuszka. Nie jest to jednak zadanie łatwe ze względu na obcowanie z dokumentami, które bardziej chce się oglądać i czytać aniżeli sporządzać ich opisy bibliograficzne. Jeśli do tego dołączyć możliwość słuchania właściciela zbiorów, który do każdej pozycji może podać historię jej powstania, zakupu czy inną towarzyszącą opowieść, to bibliotekarskie opracowanie może okazać się bardzo interesującym, ale długim procesem.
Zbiory państwa Uljańskich są potencjalnym warsztatem pracy dla poszukiwaczy niezwykłości, odkrywców przeszłości ukrytej w starych drukach. Wizytę w bibliotece Domu Papiernika można umówić korzystając z informacji kontaktowych podanych na stronie internetowej: papiernictwohistoryczne.pl
Elżbieta Augustyniak